مزارع گردشگری؛ مسیر تازه ارزش آفرینی در گلستان

یادداشت، محمد مهرگانفر- امروز استان گلستان با منظره‌ای دوگانه و تحسین‌برانگیز از تنوع کم‌نظیر در محصولات کشاورزی و جاذبه‌های گردشگری گوناگون روبه روست. این هم‌زمانی، فرصتی استثنایی و کم‌یاب را در اختیار استان قرار داده است.شکل‌گیری و گسترش «مزارع گردشگری». شاید بپرسید مزارع گردشگری چیست؟ به‌طور ساده، این مزارع فضایی هستند که پا را فراتر از کشاورزی سنتی می‌گذارند و با ایجاد تجربه‌ای متفاوت، شامل برداشت محصول، کارگاه‌های آموزشی، اقامت محلی، رویدادهای فرهنگی و حتی مشارکت در آداب روستایی ارزش افزوده‌ای چندلایه می‌آفرینند.

استان گلستان با داشتن بیشترین تعداد مزرعه گردشگری فعال در کشور، به عنوان قطب گردشگری کشاورزی شناخته می‌شود. بر اساس آخرین آمار منتشر شده حدود 31 مزرعه مصوب با مساحتی نزدیک به60 هکتار، در شهرستان‌های گرگان، رامیان، کلاله، کردکوی، مینودشت، گنبدکاووس و بندرگز و... فعال‌ هستند. هر کدام از این مزارع توانسته‌اند نشانی از چشم‌اندازی روشن برای اقتصاد روستایی استان باشند. کافی است تصور کنید محصولی همچون برنج، تمشک یا گیاهان دارویی و گل نرگس و... نه‌تنها در بستری محلی به فروش می‌رسد، بلکه گردشگر برای تجربه طبیعی و فرهنگی آن از برداشت محصول گرفته تا غذاهای بومی و اقامت کوتاه‌مدت در فضای روستایی هم هزینه می‌پردازد.

این رویکرد در عمل به معنای تنوع درآمدی برای کشاورزان است؛ دیگر نیازی نیست صرفاً به فروش مستقیم محصول در بازارهای عادی تکیه کنند. از سوی دیگر، فروش مستقیم به گردشگر، هزینه‌های توزیع را کاهش داده و فرصتی عالی برای برندسازی‌های منطقه‌ای پدید می‌آورد. چه‌بسا نام‌هایی مانند (برنج بندرگز) ، (عسل مینودشت و رامیان) ، ( هندوانه اترک در گنبد) ، ( توت فرنگی رامیان) و... با یک تجربه اصیل کشاورزی و فرهنگی عجین شود و آوازه‌شان به سطح ملی یا حتی بین‌المللی برسد.

نمونه‌های موفقی در گلستان این ظرفیت فوق‌العاده را به رخ می‌کشند. برای مثال، مزرعه توسکا در گرگان نخستین مزرعه گردشگری دارای مجوز در ایران با ادغام باغ تمشک، اقامتگاه بوم‌گردی و فعالیت‌های فرهنگی، الگوی متفاوتی از گردشگری کشاورزی را ارائه کرده است. در اینجا، گردشگران فقط به تماشای تمشک اکتفا نمی‌کنند؛ آن را می‌چینند، می‌چشند و شب را در اکوکمپ روستایی سپری می‌کنند. یا مزرعه گردشگری گلعلی‌پور در گز شرقی بندرگز که با تأکید بر حضور پرندگان مهاجر، مقصدی طبیعت‌محور برای علاقه‌مندان شده است. همچنین مزرعه گردشگری خانم علوی در بندرگز (مریم گلی ) و تولید محصولات ارگانیک و فروش محصولات تولیدی در روستا با همین برند، باغ گل نرگس در آزادشهر(به‌عنوان بزرگ‌ترین باغ خصوصی گل نرگس کشور)نیز نوعی گردهمایی طبیعت و تجربه روستایی را رقم می‌زند. مزرعه سبزینه( روستای فاضل آباد آزادشهر) با کشت گیاهان دارویی و لاوندر، جذابیت نوینی به گنجینه گردشگری استان افزوده‌اند.

با این حال، در پسِ این همه پتانسیل، مشکلی قدیمی روند طولانی و پیچیده صدور مجوزها خودنمایی می‌کند. بسیاری از کشاورزان و سرمایه‌گذاران علاقه‌مند، وقتی مسیر بروکراتیک را پیش چشم می‌بینند، عقب‌نشینی می‌کنند. این در حالی است که اگر توسعه مزارع گردشگری در اولویت استان قرار گیرد و موانع اداری آن برطرف شود، می‌تواند به نیروی محرکه‌ای قدرتمند برای اقتصاد منطقه بدل شود. آموزش و حمایت مالی از سوی جهاد کشاورزی و میراث‌فرهنگی، تأمین زیرساخت‌هایی نظیر راه و انشعابات، و برندسازی هماهنگ تحت عنوان «مزارع گردشگری گلستان» همه گام‌هایی هستند که می‌توانند از این ظرفیت، یک مزیت رقابتی پایدار بسازند.

چنین رویکردی، گذشته از افزایش درآمدهای کشاورزان، هویت روستایی و فرهنگی استان را حفظ کرده و اقتصاد محلی را در برابر نوسانات مقاوم‌تر می‌سازد. از مسئولان محترم استان گلستان انتظار می‌رود که با اولویت دادن به توسعه مزارع گردشگری، فرآیند صدور مجوزها را تسهیل کنند و کمک‌های مالی، آموزشی و زیرساختی را برای علاقه‌مندان فراهم آورند تا گلستان بتواند الگویی ملی در پیوند خلاقانه کشاورزی و گردشگری ارائه دهد و این یعنی ارزش افزوده پایدار برای مردمانی که هر روز در سایه این طبیعت سخاوتمند زندگی می‌کنند.