حفاظت از مرال در فصل گاوبانگی؛ ضرورتی برای مدیریت اکولوژیک و هم‌افزایی با جوامع محلی
یادداشت ، محمدرضا کنعانی مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران : آغاز فصل گاوبانگی مرال در جنگل‌های هیرکانی، یکی از مهم‌ترین مقاطع در چرخه حیات این گونه ارزشمند است. در این دوره، نرها با صدای ویژه و رفتارهای قلمرویی خود برای جلب ماده‌ها رقابت می‌کنند؛ فرآیندی طبیعی و حیاتی که بقای جمعیت مرال را تضمین می‌کند. با این حال، هرگونه اختلال انسانی – از حضور بی‌رویه گردشگران گرفته تا سر و صداهای مکانیکی و حتی شکار غیرمجاز – می‌تواند این روند طبیعی را مختل کرده و در درازمدت موجب کاهش جمعیت و تضعیف تنوع ژنتیکی آن شود.
به همین دلیل، حفاظت از مرال در فصل گاوبانگی نیازمند رویکردی اکولوژیک و مدیریتی است. اداره‌کل حفاظت محیط زیست مازندران همزمان با این فصل، گشت‌های حفاظتی شبانه‌روزی را در زیستگاه‌های حساس تقویت کرده و پایش‌های علمی از طریق تله‌دوربین‌ها و ردیابی میدانی در حال انجام است تا داده‌های دقیق برای مدیریت جمعیت فراهم شود.
با این حال، تجربه نشان داده است که حفاظت مؤثر از مرال تنها با اتکا به ظرفیت‌های دولتی امکان‌پذیر نیست. جوامع محلی، که به‌طور دائمی در حاشیه جنگل‌ها حضور دارند، بهترین همکاران در این مسیر به شمار می‌روند. این جوامع می‌توانند به‌عنوان «حافظان مشارکتی» نقش‌آفرینی کنند؛ از اطلاع‌رسانی درباره تخلفات گرفته تا جلوگیری از شکار غیرمجاز و تخریب زیستگاه. ارتقای آگاهی و تقویت سواد زیست‌محیطی در میان آنان، کلید دستیابی به حفاظت پایدار است.
در کنار این، سازمان‌های مردم‌نهاد و تشکل‌های محیط زیستی نیز جایگاهی مهم دارند. برگزاری کارگاه‌های آموزشی، تولید محتوای آگاهی‌بخش، و مشارکت در پایش میدانی، ابزارهایی هستند که می‌توانند حلقه اتصال مردم و نهادهای حاکمیتی در حوزه حفاظت از حیات‌وحش باشند. چنین هم‌افزایی‌هایی می‌تواند به الگویی برای حکمرانی مشارکتی در محیط زیست کشور تبدیل شود.
در نهایت باید تأکید کرد که حفاظت از مرال در فصل گاوبانگی صرفاً یک اقدام فصلی یا مقطعی نیست، بلکه بخشی از یک برنامه جامع برای صیانت از تنوع زیستی جنگل‌های هیرکانی است. استمرار پایش‌های علمی، تقویت زیرساخت‌های حفاظتی، و گسترش تعامل با دانشگاه‌ها، جوامع محلی و بخش خصوصی، می‌تواند بقای این گونه ارزشمند و پویایی اکوسیستم‌های جنگلی شمال کشور را تضمین کند.
ارسال نظرات