بومگردیهای گلستان، از اقامتگاه تا تجربهسازی
یادداشت، مینا محمودی مقدم: در بسیاری از نقاط، بومگردیها همچنان به شکل اقامتگاههایی عمل میکنند که خدمات پایه ارائه میدهند، در حالیکه روند گردشگری در جهان به سمت تجربههای عمیق فرهنگی، مشارکتی و زیستمحور رفته است. همین فاصله میان ظرفیت بالقوه گلستان و تجربه واقعی گردشگران، نشان میدهد که توسعه موجود هرچند ارزشمند است، اما هنوز کامل نیست.
در حال حاضر گلستان با بیش از ۲۰۰ واحد بومگردی دارای مجوز یکی از استانهایی است که رشد چشمگیر گردشگری روستایی و طبیعتمحور را تجربه میکند. این گستره از زیرساخت، ظرفیت قابلتوجهی برای جذب گردشگر و توزیع سفر در سطح استان ایجاد کرده و بهویژه در فصلهای پیک، هزاران نفر-شب اقامت در بومگردیها ثبت میشود. همین اقبال، هم نشانهای از جذابیت تجربهزیستی در گلستان است و هم ضرورت مدیریت حرفهای و طراحی تجربههایی را یادآوری میکند که بتوانند فرهنگ محلی و محیط طبیعی را به شیوهای معنادار ارائه دهند.
مطالعات جهانی در سالهای اخیر نشان میدهد که مقصدهای موفق گردشگری، مکانهایی هستند که «معنای مکان» را به شکل ملموس به مهمان منتقل میکنند یعنی گردشگر تنها ناظر نیست، بلکه مشارکتکننده است. در نپال، مراکش و استانهای شمالی ترکیه، اقامتگاههای بومگردی زمانی توانستهاند پایدار بمانند که بستههای تجربهای مشخص ارائه کردهاند: از کارگاههای صنایعدستی و مزرعهگردی گرفته تا روایتگری فرهنگی یا همراهی با جامعه محلی در فعالیتهای روزمره. گلستان با تنوع قومی، زبانی، موسیقی، معماری بومی و تنوع زیستی کمنظیر، از نظر ظرفیت ذاتی چیزی کم ندارد مسئله این است که این ظرفیت هنوز در قالب «محصول تجربه» طراحی نشده است.
چالش امروز این است که بسیاری از اقامتگاهها بدون سناریوی مشخص برای تجربه مهمان فعالیت میکنند. گردشگر وارد میشود، استراحت میکند و میرود، اما ارتباط عمیقتری که بتواند ارزش افزوده فرهنگی، اقتصادی یا زیستمحیطی ایجاد کند شکل نمیگیرد. از سوی دیگر، گسترش سریع این اقامتگاهها فشارهایی مانند مصرف آب، مدیریت پسماند و تداخل با معماری بومی را دوچندان کرده است. اگر این روند بدون استانداردهای پایدار ادامه یابد، توسعه به جای فرصت، تبدیل به تهدید میشود.
گلستان برای عبور از این مرحله به یک تغییر نگاه نیاز دارد: حرکت از «ساخت اقامتگاه» به سمت «طراحی تجربه». نخستین گام، تعریف بستههای تجربهای برای هر منطقه است بستههایی که مبتنی بر هویت واقعی محل باشند. در نواحی ترکمننشین میتوان تجربههایی مانند نمدمالی و فرش بافی، پرورش اسب و سوارکاری یا موسیقی را ساختارمند ارائه کرد.
در مناطق کوهستانی، زندگی دامداری، پخت نان محلی و مهارتهای زیست در ارتفاعات جذابیت ویژه دارند. در مناطق جنگلی، طبیعتگردی کوتاه، آموزش حفاظت از زیستبوم و روایتگری بومی میتواند مزیت رقابتی ایجاد کند. همراه با اینها، آموزش بهرهبرداران در حوزههایی مانند روایتگری، ایمنی، مدیریت پسماند، رفتار با گردشگر و اصول تجربهسازی ضروری است.
اگر این مسیر با شبکهسازی اقامتگاههای پایدار، استاندارد سازی روشن و برندسازی مشترک همراه شود، بومگردیهای گلستان میتوانند از یک زیرساخت اقامتی فراتر رفته و به موتور تجربهگرایی پایدار تبدیل شوند مسیری که نهتنها کیفیت سفر را افزایش میدهد، بلکه توسعهای عمیقتر و ریشهدارتر برای روستاهای استان رقم میزند
ارسال نظرات