تعرفه واردات خودرو؛ رکوردی که به زیان مصرف‌کننده و اقتصاد است
یادداشت، مینا محمودی مقدم: تعرفه واردات خودرو در ایران همان عوارض سنگینی که برای واردکردن خودرو از خارج پرداخت می‌شود به رکوردی ناامید کننده رسیده است که هم به ضرر مصرف‌کننده و هم به زیان کل اقتصاد تمام می‌شود. هدف اصلی وضع چنین تعرفه‌ای در بسیاری از کشورها حمایت از تولیدکننده داخلی، حفظ اشتغال و کنترل خروج ارز است. اما وقتی آمارهای جهانی منتشر شده توسط موسسه بامداد را نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که ایران با حداقل تعرفه ۱۳۰ درصدی برای خودروهای بالای ۲۵۰۰ سی‌سی، در میان ۱۰۰ اقتصاد بزرگ دنیا رتبه اول را دارد رقمی که حتی از هند (۱۲۵٪)، تایلند (۸۰٪) و ویتنام (۷۰٪) هم فراتر رفته است. در مقایسه با کشورهایی مثل آلمان، فرانسه، انگلیس و کره‌جنوبی که تنها ۱۰٪ تعرفه دارند، فاصله ما واقعاً چشمگیر است.
حالا نتیجه این تعرفه‌های بسیار بالا چیست؟ در عمل، انحصار واردات به وجود می‌آورد و باعث بسته شدن بازار می‌شود. در چنین فضایی، خودروساز داخلی با رقیب جدی روبه‌رو نیست. بنابراین الزام چندانی برای بهبود کیفیت، بالا بردن ایمنی یا کاهش قیمت احساس نمی‌کند. متأسفانه ما شاهد عرضه خودروهایی هستیم که از نظر فناوری و استانداردهای ایمنی، سال‌ها از رقبای جهانی عقب هستند بااین‌حال، قیمت نهایی آن‌ها چیزی کم از خودروهای روز دنیا ندارد حتی گاهی بیشتر هم است.
طبق گزارشی از شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران، میانگین نقص فنی در سه‌ماهه نخست استفاده از خودروهای داخلی حدود ۴.۶ مورد است، درحالی‌که استاندارد جهانی معمولاً کمتر از ۱.۵ نقص است. مرکز پژوهش مجلس هم تأیید کرده که رضایت اولیه از کیفیت خودرو در ایران (در واقع میزان نقص‌ها) تقریباً سه برابر میانگین جهانی است. این آمارها نشان می‌دهد حمایت تعرفه‌ای، به‌جای اینکه کیفیت را بالا ببرد، عرضه خودروهای ضعیف‌تر را تداوم بخشیده است.
در این میان مصرف‌کننده ایرانی حقیقتاً دوبار متضرر می‌شود یک بار با پرداخت قیمت بالای خودروهای داخلی (چون رقابتی برای کاهش قیمت وجود ندارد) و بار دیگر با تحمل تعرفه‌های سنگینی که مانع ورود خودروهای باکیفیت و اقتصادی خارجی می‌شود. چنین سیاستی نه‌تنها باعث پیشرفت صنعت خودرو نمی شود، بلکه آن را به بخشی بزرگ اما ناکارآمد تبدیل کرده که همیشه به حمایت مستمر نیاز دارد.
کشورهایی مانند کره‌جنوبی و ترکیه وقتی دیدند که حمایت طولانی‌مدت اثر معکوس دارد، تصمیم گرفتند این تعرفه‌ها را در یک دوره کوتاه و حساب‌شده کاهش دهند و بازارشان را به رقابت بین‌المللی بسپارند که منتج به این گردید که خودروسازان آن‌ها مجبور شدند کیفیت را افزایش دهند و به بازیگرانی جهانی بدل شوند.
پیشنهاد می‌شود در ایران هم سیاست‌گذاران ساختار تعرفه واردات خودرو را بازنگری کنند و به‌سوی تعرفه‌های پلکانی و مشروط حرکت نماید. مثلاً ادامه حمایت تعرفه‌ای تنها در صورتی باشد که خودروساز داخلی، شاخص‌های خاصی مانند ارتقای ایمنی، کاهش مصرف سوخت و بهبود کیفیت قطعات را برآورده کند. همچنین لازم است بخشی از بازار راه را برای ورود خودروهای اقتصادی خارجی باز کند تا رقابت واقعی شکل بگیرد و انگیزه بهبود کیفی در میان تولیدکنندگان داخلی ایجاد شود. در نهایت همین رقابت می‌تواند حال‌وهوای صنعت خودرو را عوض کند و به تولید محصولی برساند که واقعاً درخور مصرف‌کننده ایرانی باشد.
ارسال نظرات