نمایشگاه‌ها و دیپلماسی استانی در اقتصاد کشاورزی؛ تجربه گلستان در مسیر توسعه صادرات
یادداشت رضا مبصری، دبیر انجمن تولیدکنندگان زنجیره‌ای گوشت مرغ کشور: نمایشگاه‌های تخصصی، صرفاً رویداد‌هایی برای نمایش محصولات کشاورزی و دامی نیستند بلکه می‌توانند ابزاری جدی برای سیاست‌گذاری و تقویت زنجیره ارزش در این حوزه باشند. برگزاری «بیست وسومین نمایشگاه صنعت دام و طیور، شیلات و آبزیان» و «دوازدهمین نمایشگاه بذر، کود، سم و نهاده‌های کشاورزی» در گرگان، مثال روشنی از توان بالقوه استان برای پیوند سیاست‌های کلان کشور با ظرفیت واقعی اقتصاد استان و توسعه صادرات غیرنفتی به شمار می‌رود. در واقع این نمایشگاه‌ها ویترینی برای نمایش آخرین دستاورد‌های فنی هستند و باید ظرفیتشان به‌مراتب فراتر از یک تابلوی معرفی محصول است.
گلستان، با حدود ۶۲۳ هزار هکتار اراضی کشاورزی و تولید سالانه نزدیک به ۴.۵ میلیون تن محصول زراعی و باغی، نقش مهمی در تأمین امنیت غذایی و تجارت کشاورزی ایران ایفا می‌کند. به‌ویژه در بخش دام و طیور، نزدیک به ۱۰ درصد از تولید ملی از این استان تأمین می‌شود و در حوزه آبزیان هم همین سهم ۱۰ درصدی را دارد. بااین‌حال، محدودیت‌هایی نظیر پراکندگی بنگاه‌های تولیدی، کمبود زنجیره سرد و عدم انطباق برخی محصولات با استاندارد‌های بین‌المللی، مسیر ورود پایدار گلستان به بازار‌های منطقه‌ای و جهانی را ناهموار کرده است.
در چنین شرایطی، نمایشگاه امسال گرگان (اگر واقعاً با مشارکت شرکت‌های دانش‌بنیان، صادرکنندگان و نهاد‌های مالی برگزار شود) می‌تواند بسیار فراتر از یک رویداد معمولی عمل کند. این رویداد زمانی موفق خواهد بود که تبدیل به بستری برای مذاکره تجاری، انتقال فناوری و ایجاد پیوند جدی با بازار‌های خارجی شود. تجربه کشور‌های ترکیه، هلند و برزیل نشان داده است که نمایشگاه‌ها می‌توانند در قالب بخشی از زنجیره ارزش صادراتی عمل کنند و دولت‌ها در آن کشور‌ها با ارائه مشاوره، تسهیلات مالی و تسهیل دسترسی به بازار، قدرت اثرگذاری نمایشگاه‌ها را چندین برابر کرده‌اند.
یکی از ظرفیت‌های مغفول در گلستان، «دیپلماسی اقتصادی استانی» است. این استان به واسطه مرز مشترک با ترکمنستان و مسیر‌های ارتباطی به آسیای مرکزی فرصت کم‌نظیری برای برقراری ارتباط نزدیک‌تر با مناطق مرزی و شرکای تجاری خارجی دارد. برپایی نشست‌های تخصصی، همفکری با اتاق‌های بازرگانی کشور‌های همسایه و فراهم‌کردن مشاوره‌های صادراتی برای شرکت‌کنندگان در نمایشگاه، گام‌هایی عملی‌اند که می‌توانند این فرصت را به واقعیتی ثمربخش بدل کنند.
در سطح کلان سیاست‌گذاری هم پیشنهاد می‌شود نمایشگاه‌ها به‌عنوان نقطه اتصال تولیدکننده، فناور، صادرکننده و نهاد‌های مالی قلمداد شوند. برای مثال، استانداری و وزارت جهاد کشاورزی می‌توانند با تشکیل خوشه‌های صادراتی حول محور محصولات اصلی استان نظیر دام، طیور، آبزیان و محصولات زراعی از فضای نمایشگاه جهت عقد قرارداد‌های بلندمدت، ارتقای کیفیت تولید و انطباق با استاندارد‌های جهانی بهره ببرند. چالش اصلی گلستان همیشه همین شکاف میان ظرفیت بالای تولید و دسترسی محدود به بازار‌های خارجی بوده است. اصلاح ساختار نمایشگاه‌ها، حضور فعال سازمان توسعه تجارت، برگزاری کارگاه‌های انطباق استاندارد و فراهم‌کردن بستر مذاکرات تجاری در خلال برگزاری این رویدادها، می‌تواند این فاصله را به حداقل برساند.
هدف نهایی تبدیل نمایشگاه‌ها به سکویی عملی برای سیاست‌گذاری و توسعه صادرات است. تأثیر واقعی نمایشگاه زمانی آشکار می‌شود که بتوان آن را با شاخص‌هایی قابل اندازه‌گیری نظیر افزایش سهم گلستان در صادرات دام، طیور و آبزیان، بالا رفتن شمار قرارداد‌های صادراتی و بهبود فناوری تولید بسنجیم. اگر به چنین نقطه‌ای برسیم، آنگاه نمایشگاه‌های گرگان دیگر صرفاً مکان عرضه محصولات نخواهند بود بلکه به ابزاری برای دیپلماسی اقتصادی استانی و موتور محرک استان در جهت کشاورزی پایدار و صادرات‌محور بدل می‌شوند.
ارسال نظرات